Phản ứng từ chính quyền Cá_chết_hàng_loạt_ở_Việt_Nam_năm_2016

Năm 2016

Ngày 20 tháng 4, trước tình trạng cá nuôi lồng bè, cá tự nhiên trên biển chết hàng loạt ở vùng biển Vũng Áng (thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh), sau khi lấy mẫu nước về xét nghiệm, ông Phan Lam Sơn - Phó Giám đốc Sở TN&MT tỉnh Hà Tĩnh cho biết: "Nói chung, các thông số, chỉ tiêu của nguồn nước biển đều nằm trong giới hạn cho phép, chưa vượt ngưỡng đến mức ô nhiễm. Chính vì thế, chưa đủ căn cứ để có thể đưa ra kết luận cá chết hàng loạt là do nguồn nước." [80]

Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà cho biết: Ngay sau khi có thông tin về hiện tượng cá chết tại vùng biển Vũng Áng (Hà Tĩnh) và sau đó lan ra vùng biển Quảng Bình, Quảng Trị, Bộ đã chỉ đạo Tổng cục Môi trường, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam phối hợp với Bộ NNPTNT cùng với các địa phương làm rõ nguyên nhân cá chết ở trên từng địa bàn.[5]

Ngày 21 tháng 4, Vụ phó Vụ Nuôi trồng thủy sản, Bộ NN&PTNT Phạm Khánh Ly cho biết, Đoàn công tác không vào kiểm tra tại Khu công nghiệp Vũng Áng được vì đây là Khu công nghiệp có yếu tố nước ngoài, đoàn không có thẩm quyền, có chỉ đạo của Thủ tướng thì mới tiến hành kiểm tra được.[81] PGS.TSKH Nguyễn Văn Cư, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Biển và hải đảo Việt Nam, Chủ tịch Hội Khoa học và kỹ thuật biển Việt Nam cho là, cần phải có điều chỉnh, bổ sung trong các điều luật để bảo vệ môi trường. Nếu như mỗi lần vào kiểm tra đều phải xin phép như vậy thì sẽ không đảm bảo được tính khách quan cũng như độ tin cậy của các số liệu do chính DN đó cung cấp.[82]

Ngày 23 tháng 4, trả lời phỏng vấn về việc có nên tiếp tục sử dụng cá biển, tắm biển ở những vùng nước không còn xảy ra hiện tượng cá chết, ông Đặng Ngọc Sơn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh cho biết: "hiện tại các lồng bè đang nuôi trồng thủy sản ở Vũng Áng (Hà Tĩnh) nhiều loại thủy, hải sản vẫn sinh trưởng bình thường. Những loại hải sản như: mực, tôm, cua cá vẫn đang sống thì người dân có thể ăn được. Ngoài ra, người dân cũng có thể yên tâm tắm biển ở các vùng biển này."[83] Phát biểu này của ông Sơn đã khiến người dân bức xúc, nhiều người cho rằng câu trả lời của ông Sơn là rất thiếu trách nhiệm, qua loa và hời hợt.[84] Ngay sau đó đã xuất hiện Video ông Sơn nhận được điện thoại mời ăn cá và tắm biển Vũng Áng trên YouTube. Theo như Video, ông Sơn đã đồng ý nhận lời mời.

Ngày 25 tháng 4, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc ra chỉ đạo khẩn trương làm rõ nguyên nhân:

Ngày 27 tháng 4, tại cuộc họp báo do Bộ Tài nguyên và Môi trường Việt Nam tổ chức, Thứ trưởng Võ Tuấn Nhân tuyên bố: "Chưa có bằng chứng kết luận mối liên hệ của Formosa đến cá chết hàng loạt. Số liệu quan trắc cho thấy các thông số môi trường chưa vượt chuẩn quy định"[86]

Ngày 29 tháng 4, Phó thủ tướng Trịnh Đình Dũng chỉ đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường khẩn trương giúp tỉnh Hà Tĩnh triển khai ngay trạm quan trắc tự động từ điểm xả thải của nhà máy Formosa đến trạm quan trắc của Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Tĩnh để kiểm tra và lấy mẫu phân tích tự động nhằm kiểm soát việc xả thải của nhà máy.[87]

Ngày 1 tháng 5, tại Hà Tĩnh, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chủ trì buổi làm việc với lãnh đạo các địa phương bị ảnh hưởng do hải sản chết bất thường. Cùng dự có các Phó Thủ tướng: Trịnh Đình Dũng, Vũ Đức Đam, Bộ trưởng một số bộ liên quan.

Ngày 2 tháng 5, theo BBC, Văn phòng Chính phủ phát đi thông báo yêu cầu giám sát hệ thống xả thải của công ty Formosa [40]. Theo đó, Thủ tướng yêu cầu Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) cùng UBND tỉnh Hà Tĩnh báo cáo việc cấp phép, giám sát hệ thống xả thải của Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa; làm rõ trách nhiệm của cơ quan, cá nhân liên quan.[88]

Ngày 4 tháng 5, Bộ trưởng Trần Hồng Hà - Bộ Tài nguyên và Môi trường ký quyết định về việc kiểm tra liên ngành về bảo vệ môi trường đối với các đơn vị đang hoạt động tại Khu kinh tế Vũng Áng, thị xã Kỳ Anh, Hà Tĩnh. Đoàn công tác sẽ chia làm các tổ công tác [89]:

  • Tổ 1 do PGS.TS Trịnh Văn Tuyên - Viện trưởng Viện Công nghệ Môi trường (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) làm Tổ trưởng. Tổ 1 sẽ kiểm tra về bảo vệ môi trường đối với Xưởng phân tách khí, Nhà máy luyện Cốc, Nhà máy luyện thép, luyện gang và các hạng mục công trình khác có liên quan.
  • Tổ 2 do PGS Vũ Đức Lợi - Phó viện trưởng Viện Hóa học (Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) làm Tổ trưởng, sẽ đi kiểm tra về bảo vệ môi trường với nội dung nhập khẩu, mua, bán và sử dụng hóa chất, hoạt động xúc, rửa đường ống của Dự án và các nhà thầu tham gia có liên quan.
  • Tổ 3 do PGS.TS Nguyễn Việt Anh - Viện trưởng Viện Khoa học kỹ thuật môi trường (Đại học Xây dựng Hà Nội) làm Tổ trưởng, sẽ đi kiểm tra về bảo vệ môi trường với các công trình thu gom vận chuyển và xử lý nước thải sinh hoạt, nước thải sinh hóa, nước thải công nghiệp; việc nhập khẩu và sử dụng chế phẩm sinh học trong xử lý nước thải; xưởng xử lý nước cấp; hệ thống thoát nước mưa và nước thải của toàn bộ dự án.
  • Tổ 4 do TS Trịnh Thành - Phó viện trưởng Viện Khoa học và Công nghệ môi trường (Đại học Bách khoa Hà Nội) làm Tổ trưởng, sẽ đi kiểm tra về bảo vệ môi trường đối với Nhà máy Nhiệt điện - Tổ máy số 1 của Formosa và các công trình phụ trợ khác của Formosa và Công ty Điện lực Dầu khí Vũng Áng.
  • Tổ 5 do ông Nguyễn Xuân Quang - Phó Cục trưởng Cục Kiểm soát hoạt động bảo vệ môi trường làm Tổ trưởng, sẽ đi kiểm tra bảo vệ môi trường đối với xưởng bảo dưỡng thiết bị; cảng Sơn Dương, Nhà máy cán thép-phôi nhập khẩu, các công trình phụ trợ của Formosa và Trung tâm dịch vụ và Hạ tầng Khu kinh tế Vũng Áng.

Ngày 25 tháng 5, hơn một tháng sau thảm họa cá chết hàng loạt ở miền Trung mà chưa tìm được nguyên nhân, thứ trưởng Nguyễn Linh Ngọc - Bộ Tài nguyên và Môi trường tại cuộc họp báo khẳng định không ém thông tin vụ việc và sẽ cung cấp rộng rãi khi có đủ chứng cứ khoa học.[90]

Ngày 27 tháng 5, Chủ tịch Hội nghề cá Việt Nam, Nguyễn Việt Thắng ký công văn đề nghị Chính phủ và bộ ngành đẩy nhanh tiến độ xác định nguyên nhân cá chết hàng loạt ở các tỉnh Bắc miền Trung. Theo ông, đến nay ngư dân các tỉnh Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế chưa thể đi đánh cá ven biển, các hộ nuôi cũng dậm chân tại chỗ. Hội đề nghị Chính phủ tiếp tục hỗ trợ mỗi thành viên của gia đình thiệt hại do cá chết 15 kg gạo/tháng/người đến khi xác định được nguyên nhân và sản xuất phục hồi.[91]

Ngày 2 tháng 6, Bộ trưởng Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng cho biết về sự cố cá chết hàng loạt ở miền Trung, hiện nay các nhà khoa học đã xác định được nguyên nhân cá chết, nhưng đang chờ tư vấn trong và ngoài nước phản biện độc lập để đảm bao tính khách quan. Đồng thời, Thủ tướng cũng quyết liệt triển khai các giải pháp đảm bảo môi trường kinh doanh, môi trường tự nhiên nhất là môi trường biển được bảo đảm an toàn lâu dài.[92]

Ngày 12 tháng 6, hàng trăm người dân ở khu vực Quỳnh Lưu, Nghệ An xuống đường vì hiện tượng cá chết xảy ra trong hơn hai tháng qua. Trong cuộc biểu tình, người dân ở Quỳnh Lưu cũng giăng biểu ngữ có nội dung: “Phản đối VTV1 vu cáo đối với Đức Cha Phaolô Nguyễn Thái Hợp”. Việc gây ra phản đối xuất phát từ bản tin ngày 13/5 của Đài Truyền hình Việt Nam VTV ngày 13 tháng 5, Giám mục Giáo phận Vinh Nguyễn Thái Hợp đã ra bản thư chung, diễn tả sự việc một cách thiếu khách quan, thổi phồng, gây hoang mang và dùng những lời lẽ kích động giáo dân.[93]

Ngày 25 tháng 6, Thủ tướng chính phủ quyết định thời gian hỗ trợ gạo được tăng từ 1,5 tháng lên tối đa 6 tháng cho ngư dân Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế bị ảnh hưởng do hiện tượng hải sản chết bất thường. Cụ thể là các nhân khẩu thuộc hộ gia đình chủ tàu và hộ gia đình của lao động trên tàu khai thác hải sản ở vùng ven bờ, vùng lộng không lắp máy hoặc lắp máy có công suất dưới 90 CV, hộ gia đình làm nghề muối và hộ gia đình làm dịch vụ hậu cần nghề cá bị ảnh hưởng trực tiếp.[94]

Ngày 30 tháng 6, Chính phủ Việt Nam tổ chức họp báo, công bố nguyên nhân cá chết là do chất thải gây ô nhiễm từ Công ty TNHH Hưng Nghiệp Formosa vượt quá nồng độ cho phép.[11] Tại buổi họp báo, Bộ trưởng Bộ Thông tin và truyền thông Trương Minh Tuấn cho biết thêm: "Để xử cố môi trường không tái diễn trong tương lai, Thủ tướng đã chỉ đạo rà soát tất các quy hoạch dự án liên quan đến môi trường, tiêu chuẩn liên quan đến hoạt động môi trường. Đối với trách nhiệm cán bộ công chức liên quan đến sự cố, tùy vào mức độ sai phạm sẽ xử lý dù ở cấp nào."[95]

Ngày 22 tháng 8, Bộ Tài nguyên và Môi trường công bố tắm biển đã an toàn, nhưng ở phương diện cá ăn được chưa, Bộ Y tế vẫn đang giám sát.[96]

Ngày 27 tháng 8 ở Huế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề xuất 4 phương án khôi phục hoạt động khai thác hải sản tại hội nghị “Báo cáo tiến độ kê khai, thống kê thiệt hại do sự cố môi trường biển miền Trung và bàn giải pháp chỉ đạo sản xuất thủy sản”. Lãnh đạo tỉnh Thừa Thiên Huế và Hà Tĩnh chọn phương án 3. Theo đó, sẽ cho phép khai thác hải sản bình thường nhưng tăng cường giám sát an toàn thực phẩm đối với sản phẩm đánh bắt tại các cảng cá và bến cá, đồng thời cấm nghề khai thác cá tầng đáy từ 20 hải lý trở vào tại vùng ven biển của bốn địa phương bị ảnh hưởng. Lãnh đạo tỉnh Quảng Trị chọn phương án 4, cho phép ngư dân khai thác hải sản bình thường trên các vùng biển và tăng cường giám sát an toàn thực phẩm đối với hải sản khai thác tại các cảng cá, bến cá khi tàu vào bờ. Riêng Quảng Bình không chọn phương án nào. Theo giải thích của ông Lê Minh Ngân - phó chủ tịch UBND tỉnh Quảng Bình, việc lựa chọn này phải dựa trên kết quả nghiên cứu khoa học chứ không thể dựa vào lựa chọn của các địa phương.[97]

Ngày 27 tháng 9, Tòa án Nhân dân Thị xã Kỳ Anh nhận 506 bộ hồ sơ của các hộ ngư dân và có biên bản xác nhận đơn khởi kiện.[98]

Ngày 30 tháng 9, Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc ban hành Quyết định về định mức bồi thường thiệt hại cho các đối tượng tại các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế bị thiệt hại do sự cố cá chết. Bảy nhóm đối tượng thiệt hại gồm: khai thác hải sản, nuôi trồng thủy sản, sản xuất muối, hoạt động kinh doanh thủy sản ven biển, dịch vụ hậu cần nghề cá, dịch vụ du lịch - thương mại ven biển và thu mua - tạm trữ thủy sản.[99]

Năm 2017

Ngày 8 tháng 3, Phó thủ tướng Trương Hòa Bình tại cuộc họp Ban chỉ đạo khắc phục sự cố môi trường bốn tỉnh miền Trung yêu cầu thành lập ngay bốn đoàn kiểm tra đến các địa phương kiểm tra, thanh tra việc bồi thường thiệt hại môi trường biển tại bốn tỉnh miền Trung. Ông cũng yêu cầu các địa phương tiếp tục điều kiểm ngư để giám sát, vận động người dân không khai thác hải sản tầng đáy ở vùng biển 20 hải lý trở vào từ bờ biển Hà Tĩnh đến Thừa Thiên Huế.[100]

Ngày 15 tháng 3, Phó thủ tướng Trương Hòa Bình yêu cầu 4 tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, đặc biệt trong số này là tỉnh Hà Tĩnh phải hoàn thành chi trả khoản tiền Bộ Tài chính đã tạm ứng cho người dân bị thiệt hại bởi sự cố Formosa trong tháng 3, các khoản hỗ trợ còn lại sẽ hoàn tất chi trả trong tháng 6 năm 2017. Ông cũng yêu cầu:

  • Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn chủ trì giám sát, vận động ngư dân tiếp tục ngưng đánh cá và hải sản tầng đáy ở vùng biển 20 hải lý trở vào, cho tới khi Bộ Y tế có công bố cá tầng đáy đánh bắt tại khu vực này an toàn.
  • Bộ Y tế tiếp tục lấy mẫu cá và hải sản để kiểm tra, công bố chất lượng, làm yên lòng người tiêu dùng.[101]

Ngày 5 tháng 4, ông Dương Tất Thắng - Phó chủ tịch UBND tỉnh Hà Tĩnh, cho biết sau 3 ngày (từ 3 - 5 tháng 4) kiểm tra quá trình khắc phục sau sự cố môi trường tại Công ty TNHH gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh, đoàn công tác đánh giá Formosa đã đáp ứng được các yêu cầu để cho phép lò cao số 1 đi vào vận hành. Theo đó, đến nay Formosa đã khắc phục được 52/53 lỗi vi phạm, còn lại một hạng mục từ dập cốc ướt sang dập cốc khô theo lộ trình sẽ hoàn thành vào năm 2019.[102]

Ngày 12 tháng 4, Cơ quan CSĐT Công an tỉnh Hà Tĩnh ra quyết định khởi tố vụ án hình sự “Gây rối trật tự công cộng và bắt giữ người trái pháp luật” xảy ra tại xã Thạch Bằng, huyện Lộc Hà vào ngày 3 tháng 4, 8h sáng ngày 3 tháng 4, nghe theo sự kích động, một số đông người dân địa phương đã mang theo băng rôn, khẩu hiệu, bao vây trụ sở UBND huyện Lộc Hà với lý do khiếu nại về vấn đề bồi thường sau sự cố môi trường biển. Trong đó, một số đối tượng quá khích đã xô đẩy hàng rào bảo vệ, có hành vi lăng mạ, xúc phạm lực lượng làm nhiệm vụ.[103][104]

Ngày 17 tháng 5, Phó thủ tướng Trương Hòa Bình yêu cầu các tỉnh tiếp tục vận động ngư dân không đánh bắt hải sản tầng đáy ở khu vực 20 hải lý trở vào bờ, cho đến khi Bộ Y tế có kết luận về an toàn thực phẩm đánh bắt tại khu vực này và nguồn lợi thủy sản đã được khôi phục.[105]

Ngày 25 tháng 5, Chính phủ Việt Nam đã phân bổ hỗ trợ cho người dân chịu thiệt hại ở bốn tỉnh miền Trung khoảng 5.280 tỉ đồng, đạt khoảng 85%. Đến 30 tháng 6 sẽ giải ngân toàn bộ số tiền bồi thường thiệt hại của Fomosa để chuyển tới tận tay cho người dân. Đồng thời yêu cầu UBND bốn tỉnh này rà soát những người chưa được đền bù thỏa đáng để xem xét hỗ trợ thêm.[106]

Năm 2018

Ngày 17 tháng 5, tại TP Đông Hà, tỉnh Quảng Trị, Bộ Y tế khẳng định đến thời điểm hiện tại, chất lượng thủy hải sản, bao gồm cả hải sản tầng đáy đã đảm bảo an toàn.[12]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Cá_chết_hàng_loạt_ở_Việt_Nam_năm_2016 http://baoconggiao.com/vi/news/Van-thu-Thong-bao/T... http://www.bbc.com/vietnamese/multimedia/2016/05/1... http://www.bbc.com/vietnamese/multimedia/2016/05/1... http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-38158973 http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-38421139 http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-39514057 http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-39554721 http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-39580683 http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-39669487 http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam-39893182